Οι χιαστοί είναι 2 σύνδεσμοι στο κέντρο της άρθρωσης του γόνατος που η πορεία τους σχηματίζει Χ και συνδέουν το μηριαίο οστό με την κνήμη.

Η λειτουργία του προσθίου χιαστού είναι να αποτρέπει τη στροφή και την πρόσθια κίνηση της κνήμης σε σχέση με το μηρό, ενώ του οπισθίου χιαστούσυνδέσμου περιορίζει την οπίσθια κίνηση της κνήμης σε σχέση με τον μηρό.

Οι σύνδεσμοι μαζί με τους μύες της περιοχής συνεργάζονται για να διαχειριστούν τις δυνάμεις που ασκούνται στην άρθρωση κατά την διάρκεια του περπατήματος και του τρεξίματος.

• Οι μηχανισμοί κάκωσης των χιαστών συνδέσμων είναι:

1.Στροφή του γόνατος
2.Υπερέκταση του γόνατος
3.Πρόσθια ή οπίσθια μετατόπιση της κνήμης σε σχέση με τον μηρό
Όταν οι παραπάνω κινήσεις γίνουν με μεγάλη δύναμη και σε βαθμό τέτοιο που να ξεπερνά τις δυνάμεις αντοχής των χιαστών συνδέσμων, τότε προκαλείται κάκωση. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή σαν ρήξη των χιαστών συνδέσμων (πρόσθιου ή οπίσθιου) και κυμαίνεται από μικρή διάσταση των ινών τους με αποτέλεσμα λίγο πόνο, μέχρι και ολική ρήξη με αποτέλεσμα σοβαρό πόνο και ανικανότητα.

• Η ρήξη των χιαστών ταξινομείται ως εξής :

• 1ου Βαθμού: Ένας μικρός αριθμός ινών του συνδέσμου έχει υποστεί ρήξη δημιουργώντας λίγο πόνο αλλά επιτρέπεται η πλήρης δραστηριότητα.
• 2ου Βαθμού: Ένας σημαντικός αριθμός ινών του συνδέσμου έχει υποστεί ρήξη και ως αποτέλεσμα μερικό περιορισμό της δραστηριότητας.
• 3ου Βαθμού: Όλες οι ίνες του συνδέσμου έχουν υποστεί ρήξη με αποτέλεσμα αστάθεια στο γόνατο και μεγάλη απώλεια λειτουργικότητας.

Συνήθως τραυματίζονται και άλλες δομές του γόνατος όπως οι μηνίσκοι και οι πλάγιοι σύνδεσμοι.

• Θεραπεία ρήξεων χιαστών συνδέσμων

Πρώτο και προέχον σύμπτωμα που υφίσταται κατά τη ρήξη των χιαστών είναι ο πόνος και η αδυναμία συνέχισης της προηγούμενης δραστηριότητας. Τις περισσότερες φορές, ο ασθενής αντιλαμβάνεται επιτόπου τη «ζημιά», αφού έχει την αίσθηση ή ακόμα και το άκουσμα του ηχητικού «κρακ». Χαρακτηριστικό είναι και το οίδημα (πρήξιμο) της περιοχής της άρθρωσης που γίνεται εμφανέστατο μέσα στην πρώτη ώρα από τον τραυματισμό και οφείλεται στη συγκέντρωση αίματος μέσα στην άρθρωση, το λεγόμενο αίμαρθρο.

Τα σύγχρονα δεδομένα στην αντιμετώπιση της ρήξης των χιαστών συνδέσμων, επιβάλλουν τη χειρουργική αποκατάσταση της βλάβης, αφού αν για παράδειγμα το γόνατο μείνει χωρίς πρόσθιο χιαστό, η συνεχής αστάθεια της άρθρωσης θα οδηγήσει σε βλάβες και άλλων δομών της άρθρωσης (μηνίσκων, αρθρικών χόνδρων). Η επέμβαση γίνεται με αρθροσκόπηση και περιλαμβάνει καθαρισμό από τα ράκη του σπασμένου χιαστού και τοποθέτηση μοσχεύματος που μπορεί να προέρχεται από τον ίδιο τον ασθενή (αυτόλογο), ή από πτωματικό δότη είτε τέλος συνθετικό μόσχευμα. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί και εφαρμόζεται μια τεχνική πλήρους ανατομικής αποκατάστασης (με τοποθέτηση μοσχεύματος δύο δεσμίδων) του πρόσθιου χιαστού, οποίος στην πραγματικότητα αποτελείται από δύο δεσμίδες που περιορίζουν ταυτόχρονα την κίνηση του γόνατος πρόσθια και στροφικά.

• Χειρουργική αποκατάσταση της ρήξης του πρόσθιου ή οπίσθιου χιαστού συνδέσμου

Η χειρουργική αποκατάσταση απαιτείται σε ασθενείς με ολική ρήξη του προσθίου ή οπίσθιου χιαστού συνδέσμου, με στόχο την απόκτηση της μέγιστης λειτουργικότητας. Είναι μια επέμβαση η οποία χρησιμοποιεί μόσχευμα από άλλο σημείο του σώματος. Συνήθως χρησιμοποιείται κομμάτι του επιγονατιδικού συνδέσμου ή κομμάτι τένοντα των οπισθίων μηριαίων μυών. Έτσι ο ασθενής επανέρχεται στις προηγούμενες δραστηριότητές του και ανάλογα με το μόσχευμα και την καθήλωσή του επανέρχεται στις αθλητικές δραστηριότητες μετά από 3 έως 6 μήνες.

Σε ασθενείς με πλήρη ρήξη η απόφαση για χειρουργική επέμβαση πρέπει να παρθεί αν υπάρχουν και οι παρακάτω λόγοι 

• Ηλικία κάτω των 40
• Η ανάγκη για ανάκτηση πλήρους λειτουργικότητας του γόνατος, διότι το απαιτεί το άθλημα ή το επάγγελμα
• Συνυπάρχει τραυματισμός των μηνίσκων ή των πλάγιων συνδέσμων
• Ο ασθενείς δεν είναι διατεθειμένος να ακολουθήσει πλήρως και ανελλιπώς το πρόγραμμα αποκατάστασης
• Δεν έχει αποδώσει η συντηρητική αποκατάσταση όσο αφορά τον πόνο , το οίδημα και την αστάθεια

• Αρθροσκοπική αποκατάσταση

Αρθροσκοπική χειρουργική αποκατάσταση της ρήξης του πρόσθιου ή του οπίσθιου χιαστού συνδέσμου.
Η σύγχρονη καθιερωμένη χειρουργική πρακτική, προτείνει τη χειρουργική θεραπεία των ρήξεων των χιαστών συνδέσμων αλλά και άλλων ανατομικών στοιχείων, όπως των μηνίσκων, με την εφαρμογή αρθροσκόπησης. Κατά την διαδικασία της αρθροσκόπησης ο ορθοπαιδικός χειρουργός, με την χρήση ενός ειδικού ενδοσκοπίου, που ονομάζεται αρθροσκόπιο, εισέρχεται στην άρθρωση και προβάλλει την εικόνα αυτής σε ειδική οθόνη υψηλής ανάλυσης. Με τη μέθοδο αυτή είναι δυνατόν η όλη επέμβαση να ολοκληρωθεί με μικρές τομές (1 – 1,5 εκ).

Αρθροσκοπική αποκατάσταση ρήξεως προσθίου χιαστού

• Τα πλεονεκτήματα της αρθροσκοπικής μεθόδου σε σχέση με παλιότερες ανοικτές προσεγγίσεις είναι :

– Δεν υπάρχουν ουλές στον ασθενή.
– Ο μετεγχειρητικός πόνος περιορίζεται σημαντικά
– Ο ασθενής στις περισσότερες περιπτώσεις επιστρέφει στο σπίτι του αυθημερόν ή την επομένη του χειρουργείου
– Ο ασθενής επιστρέφει συντομότερα στην εργασία του και στις αθλητικές δραστηριότητες.

• Αρθροσκοπική χειρουργική αποκατάσταση της ρήξης του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου με τεχνική διπλής δεσμίδας.

Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί μια εξειδικευμένη και απαιτητικότερη αρθροσκοπική χειρουργική τεχνική για την αντιμετώπιση των ρήξεων του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, η οποία αποσκοπεί στην πλήρη ανατομική αποκατάσταση του φυσιολογικού πρόσθιου χιαστού. Η μέθοδος αυτή προτιμάται από ασθενείς υψηλών απαιτήσεων και αθλητές.

Ο φυσιολογικός πρόσθιος χιαστός εκτός από προστασία της άρθρωσης του γόνατος ως προς το πρόσθιο εξάρθρημα της κνήμης παρέχει επίσης και στροφική σταθερότητα στο γόνατο.Αυτό συμβαίνει διότι αποτελείται ουσιαστικά από δύο δεσμίδες , οι οποίες καταλήγουν σε δύο διαφορετικά σημεία στους μηριαίους κονδύλους. Κατά τη χειρουργική επέμβαση διπλής δεσμίδας ο ορθοπαιδικός χειρουργός διαμορφώνει χρησιμοποιώντας μόσχευμα από τον ίδιο τον ασθενή δύο ξεχωριστές δεσμίδες που τις καθηλώνει και τελικά ενσωματώνονται στα σημεία κατάφυσης του φυσιολογικού προσθίου χιαστού, αποκαθιστώντας έτσι πλήρως την ανατομική φυσιολογία του. Η μετεγχειρητική εξέλιξη του ασθενούς είναι η ίδια με την συμβατική χειρουργική αποκατάσταση της μονή δεσμίδας.